ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಸುಧಾರಣೆ: ತಾರ್ಕಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ

Oct 11, 2025 - 09:00
 0  50
ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಸುಧಾರಣೆ: ತಾರ್ಕಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ

ಡಾ. ರವಿಕಿರಣ ಪಟವರ್ಧನ, ಆಯುರ್ವೇದ ವೈದ್ಯ, ಶಿರಸಿ
******

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಬೆಲೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಬದುಕಿನ ಮೇಲೆ ನೇರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿ, ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪೆಟ್ರೋಲ್ , ಡಿಸೇಲ್ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು  ಸುದ್ದಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಏನೆಂದರೆ — ನಮ್ಮ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿದೆಯೇ? ಗ್ರಾಹಕ ಸ್ನೇಹಿಯಾಗಿದೆಯೇ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಹುಡುಕುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಏಕೆಂದರೆ ಬೆಲೆ ಕಡಿತಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಪೂರೈಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ.

ಇಂದಿನ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದೆ, ತಾರ್ಕಿಕ ಆಧಾರದಿಂದಲ್ಲ.  ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಯೇ  ಡಿಪೋಗಳು ಇರುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಪೂರೈಕೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಯಿಂದ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಈವರೆಗೆ ಮಂಗಳೂರು ನಿಂದ ಶಿರಸಿ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು,ಈಗ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಶಿರಸಿಗೆ ಹಳೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಯಲ್ಲಿ ಸಾರಿಗೆ ವೆಚ್ಚ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ, ಇಂಧನ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ, ಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಸರ್ಜನೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ಅಂತಿಮ ಬೆಲೆ ಏರಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬೆಲೆ ನಿಗದಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಕೂಡಾ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿಲ್ಲ. ಕ್ರೂಡ್ ಆಯಿಲ್ ಆಮದಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಗ್ರಾಹಕನ ವಾಹನದ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ವರೆಗೆ ಎಷ್ಟು ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿವರಣೆ ದೊರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಸಾರಿಗೆ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ವಿತರಣೆ — ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತದಲ್ಲೂ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿತನ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

ಇಂಧನದ ಮೇಲಿನ ತೆರಿಗೆ ರಚನೆಯೂ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರದ ಎಕ್ಸೈಸ್ ಡ್ಯೂಟಿ, ರಾಜ್ಯದ VAT, ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸೆಸ್‌ಗಳು ಸೇರಿ ಒಟ್ಟು ಬೆಲೆಯ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗ ತೆರಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಡೀಸೆಲ್ GST ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಪ್ರತಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ದರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರು ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ತಾರ್ಕಿಕ, ಪಾರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಾಧಾರಿತ ಹೊಸ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಗತ್ಯ. ಪ್ರತಿ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಂಕ್‌ಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಡಿಪೋದಿಂದ ಇಂಧನ ಸರಬರಾಜು ಆಗುವಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ರೂಪಿಸಬೇಕು. ಇದು ಸಾರಿಗೆ ವೆಚ್ಚ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇಂಧನ ಉಳಿತಾಯ ಆಗುತ್ತದೆ, ಕಾರ್ಬನ್ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತ್ವರಿತ ಸರಬರಾಜು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಜಿಐಎಸ್ A Geographic Information System (GIS) is a computer system that analyzes and displays geographically referenced information
(GIS) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಬಳಸಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಪನಿ ಆಧಾರಿತವಲ್ಲದೆ ಭೌಗೋಳಿಕ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ತಾರ್ಕಿಕ ಕ್ರಮವಾಗುತ್ತದೆ.

ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬೆಲೆ ನಿಗದಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಂತಬದ್ಧ ವೆಚ್ಚ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಇರಬೇಕು — ಆಮದು ಬೆಲೆ, ಸಂಸ್ಕರಣೆ ವೆಚ್ಚ, ವಿತರಣಾ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆಗಳು ಎಂಬ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕ ವಿವರಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಬೇಕು. ಪ್ರತಿ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ವಿವರಗಳನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡಿಸ್ಪ್ಲೇ ಮೂಲಕ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದು ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಇಂಧನವನ್ನು GST ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ತರಬೇಕಾಗಿದೆ.  ತಜ್ಞರ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, GST ಅಳವಡಿಸಿದರೆ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬೆಲೆ 8 ರಿಂದ 12 ರೂಪಾಯಿಗಳವರೆಗೆ ಇಳಿಯಬಹುದು. ತೆರಿಗೆ ಆದಾಯ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆಯಾದರೂ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರ ಖರೀದಿ ಶಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.ಸದ್ಯದಲ್ಲೇ GST ಸುಧಾರಣೆ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಂತೆ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಡೀಸೆಲ್ GST ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತರಬಹುದು.

LPG ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಸುಧಾರಣೆ ಅಗತ್ಯ. ಸಬ್ಸಿಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸರಳವಾಗಬೇಕು, DBT (Direct Benefit Transfer) ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳ್ಳಬೇಕು, ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸಮೀಪತೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿರಬೇಕು, ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರು ತಮ್ಮ ಗ್ಯಾಸ್ ಡೆಲಿವರಿ ಸ್ಥಿತಿ ನೈಜ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಡಿಜಿಟಲ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು.

ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಯೋಜನೆ ಇಂಧನ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹೃದಯವಾಗಬೇಕು. ನೈಜ ಸಮಯದ ಬೆಲೆ ಮಾಹಿತಿ, ಸರಬರಾಜು ಸರಪಳಿ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್, ಗ್ರಾಹಕ ದೂರು ಪರಿಹಾರ, ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ವರದಿ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಬೇಡಿಕೆ ಮುನ್ಸೂಚನೆ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ತಾರ್ಕಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಲೀಟರ್ ಡೀಸೆಲ್ ಉಳಿತಾಯ ಸಾಧ್ಯ. ಇದರಿಂದ ಕಾರ್ಬನ್ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ರಸ್ತೆ ದಟ್ಟಣೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ. ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ವಾಹನಗಳ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ, ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ಬಳಕೆ, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ ಇಂಧನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಅತ್ಯಗತ್ಯ.

ಗ್ರಾಹಕರೂ ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬೆಲೆ ಇಳಿದಿದೆ ಎಂದು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ತಪ್ಪು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಾರಿಗೆ ಬಳಸುವುದು, ಕಾರ್‌ಪೂಲಿಂಗ್ ಅಭ್ಯಾಸ, ನಿಯಮಿತ ವಾಹನ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಇಕೋ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕ್ರಮಗಳು ಇಂಧನ ಉಳಿತಾಯಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಉಳಿತಾಯ ದೇಶದ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಉಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮನ ಸೇತು ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅಳಿಲಿನ ಕೊಡುಗೆಯಂತೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯನು ಇಂಧನ ಉಳಿತಾಯದ ಮೂಲಕ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಬಹುದು — “ಪ್ರತಿ ಲೀಟರ್ ಉಳಿತಾಯ = ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಉಳಿತಾಯ = ರಾಷ್ಟ್ರ ಬಲಪಡಿಸುವಿಕೆ”.

ಹೊಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲು ಹಂತಬದ್ಧ ಯೋಜನೆ ಅಗತ್ಯ. ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಜಿಐಎಸ್ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪಾಲುದಾರರ ಸಮಾಲೋಚನೆ ನಡೆಯಬೇಕು. ನಂತರ ಪೈಲಟ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮೂಲಕ ಎರಡು-ಮೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ವಿಧಾನ ಪರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕು. ತೃತೀಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ ದೇಶವ್ಯಾಪಿ ಅನುಷ್ಠಾನ ನಡೆಯಬೇಕು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಿರಂತರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಡಿ ನಡೆಯಬೇಕು.

ನಿರಂತರ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ತಜ್ಞ ಸಮಿತಿ ಇರಬೇಕು. ಪ್ರತಿ ಹಂತದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡ್ಯಾಶ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಇಂಧನ ವಿತರಣಾ ನೀತಿ-ಚೌಕಟ್ಟು ರೂಪಿಸಿ ಕಾನೂನುಮಟ್ಟದ ಬೆಂಬಲ ಒದಗಿಸಬೇಕು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಿಕೆಗೆ ಗ್ರಾಹಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಆ್ಯಪ್‌ಗಳು, ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಂಕ್ ಮಟ್ಟದ ಪಾರದರ್ಶಕ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳು ಅಗತ್ಯ.

ಭಾರತದ ಇಂಧನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕೇವಲ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಥವಾ ತೆರಿಗೆ ನೀತಿಯ ವಿಷಯವಲ್ಲ — ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿ, ಪರಿಸರ ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವಾಗಿದೆ. ತಾರ್ಕಿಕ, ಪಾರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಾಧಾರಿತ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಉಳಿತಾಯ, ಗ್ರಾಹಕರ ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ರಕ್ಷಣೆಯ ನಡುವೆ ಸಮತೋಲನ ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಇದು ಕೇವಲ ಇಂಧನ ಸುಧಾರಣೆ ಅಲ್ಲ — ಇದು “ರಾಷ್ಟ್ರ ಬಲಪಡಿಸುವ ಇಂಧನ ಕ್ರಾಂತಿ” ಆಗುತ್ತದೆ. 🇮🇳⚙️

What's Your Reaction?

Like Like 1
Dislike Dislike 0
Love Love 0
Funny Funny 0
Angry Angry 0
Sad Sad 0
Wow Wow 0