ದ. ರಾ. ಬೇಂದ್ರೆ - ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಮರ ನಕ್ಷತ್ರ

~ ಡಾ. ರವಿಕಿರಣ್ ಪಟವರ್ಧನ್

ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ
ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ನಭೋಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಮಿಂಚುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ರಾಮಚಂದ್ರ ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಒಬ್ಬರು. "ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ" ಎಂಬ ಕಾವ್ಯನಾಮದಿಂದ ಅಖಂಡ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಈ ಮಹಾಕವಿ, ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ದಿಗಂತವನ್ನು ತೆರೆದವರು. ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಕೇವಲ ಪದಗಳ ಸಮೂಹವಲ್ಲ, ಜೀವನದ ಸಾರವನ್ನು ಹೀರುವ ಅನುಭವದ ಆಳವಾದ ಸಾಗರಗಳು.

ಜೀವನ ಪರಿಚಯ
ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮವಾದ ಧರ್ವಾಡದಲ್ಲಿ 1896ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 31ರಂದು ಜನಿಸಿದ ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಸಾಧಾರಣ ಕುಟುಂಬದ ಸಂತಾನರಾಗಿದ್ದರೂ, ಅಸಾಧಾರಣ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಸಂಪನ್ನರಾಗಿದ್ದರು. ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟಗಳ ಮಧ್ಯೆಯೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, ಬಾಳಿನ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಆಧಾರವನ್ನಾಗಿಸಿದರು. ಅವರ ಜೀವನವೇ ಸಾಧನೆಯ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವಾಗಿತ್ತು.

ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆ
ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ನವೋದಯ ಯುಗದ ಪ್ರಮುಖ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಹೊಸ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿದವು. "ಗರಿ", "ಅರಳು ಮರಳು", "ಚಂದನವನ", "ಕಣ್ತೆರೆ", "ನಾಪತ್ರ", "ಕೃಷಿಪರ್ವ" ಮುಂತಾದ ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಮೂಲ್ಯ ಸಂಪತ್ತು.

ಅವರ ಕಾವ್ಯದ ವಿಶೇಷತೆಗಳು:
ಪ್ರಕೃತಿ ಚಿತ್ರಣ: ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಅಪೂರ್ವ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸುವುದು
ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನ: ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದ ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ಆಳವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವುದು
ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗ: ಹೊಸ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಶೈಲಿಯ ಸೃಷ್ಟಿ
ತಾತ್ವಿಕ ಆಳ: ಜೀವನದ ಗಹನ ಸತ್ಯಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆ

ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ - ಕಾವ್ಯನಾಮದ ಮಹತ್ವ
"ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ" ಎಂಬ ಕಾವ್ಯನಾಮವು ಪಾರ್ವತಿಯ ಪುತ್ರನಾದ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಅವರ ವಿನಮ್ರತೆಯನ್ನು, ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೇಲಿನ ಪವಿತ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಘ್ನಹರನ ಆಶೀರ್ವಾದದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.
ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಗೌರವಗಳು
1973ರಲ್ಲಿ ಬೇಂದ್ರೆಯವರಿಗೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಅವರ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗೌರವವಾಗಿತ್ತು. ಇದಲ್ಲದೆ ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಗೌರವಗಳು ಅವರನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದವು.

ಕಾವ್ಯದ ಅಮರತ್ವ
ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಕಾಲಾತೀತವಾದವು. "ಮಡಿವಾಳ ಮರದಲಿ ಬಿದ್ದೊಂದು ಹೂವು" ಎಂಬ ಅವರ ಕವನ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕನ್ನಡಿಗನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಅವರ ಪದಗಳು ಕೇವಲ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವ ಅನುಭವವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆ.
ಅವರ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ:
ಸರಳತೆಯಲ್ಲಿ ಗಾಂಭೀರ್ಯ
ಸೌಂದರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ
ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ
ಭಾವನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೋಧನೆ

ಸಾಧನಾ ಮೂರ್ತಿ
ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕೇವಲ ಕವಿಯಲ್ಲ, ಸಾಧಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರೂ, ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಜೀವನವೇ ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ - ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿದ್ದರೂ, ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಅದನ್ನು ಜಯಿಸಬಹುದೆಂದು.

ಸಮಕಾಲೀನರ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಭಾವ
ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕುವೆಂಪು, ಬಿ. ಎಂ. ಶ್ರೀ, ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಅಡಿಗ ಮುಂತಾದ ಮಹಾಕವಿಗಳ ಸಮಕಾಲೀನರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕಾವ್ಯ ಶೈಲಿಯು ಅನೇಕ ನವ್ಯ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಯಿತು. ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ತಂದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಲ್ಲಿ ಅವರೂ ಒಬ್ಬರು.

ಉಪಸಂಹಾರ
ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ರಾಮಚಂದ್ರ ಬೇಂದ್ರೆಯವರು 1981ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 26ರಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋದರೂ, ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಅವರನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಬದುಕಿಸುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅವರ ಪುಣ್ಯಸ್ಮರಣೆಯಂದು ಅವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಓದುವುದು, ಅವರ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದೇ ಅವರಿಗೆ ನಾವು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾದ ನಿಜವಾದ ನಮನವಾಗಿದೆ.
ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಈ ಅನರ್ಘ್ಯ ರತ್ನಕ್ಕೆ, ಪದಮಾಂತ್ರಿಕನಿಗೆ, ಸಾಧನಾ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ನಮನಗಳು. ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕನ್ನಡದ ಅಮರ ಸಂಪತ್ತಾಗಿ, ತಲತಲಾಂತರಗಳಿಗೆ ಬೆಳಕು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಇರಲಿ.
ಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಮಾತೆ! ಜಯ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ!