ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ – ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲ ಕಿಡಿ ಹೊತ್ತಿಸಿದ ಕನ್ನಡದ ವೀರರಾಣಿ

~ಡಾ ರವಿಕಿರಣ ಪಟವರ್ಧನ

****

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಧೀರ ವೀರರು ಮತ್ತು ವೀರಾಂಗನೆಯರ ಹೆಸರುಗಳು ಚಿನ್ನದ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಆದರೆ ಆ ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಶಸ್ತ್ರ ಎತ್ತಿ ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಹೋರಾಡಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ — ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ.
1857ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಕ್ಕಿಂತ ಮೂರು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ, 1824ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಶೌರ್ಯದ ಧ್ವಜ ಎತ್ತಿದರು. ಅವರು ಕೇವಲ ಕಿತ್ತೂರಿನ ರಾಣಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ; ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಮೊದಲ ಜ್ವಾಲೆ ಹೊತ್ತಿಸಿದ ಮಹಾನ್ ವೀರನಾರಿ.

ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಜನನವು 23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1778ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಾಕತಿ ಗ್ರಾಮದ ಧರ್ಮಶೀಲ ದೇಸಾಯಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಅಸಾಧಾರಣ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು.
ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ರೂಢಿಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಂದಿರು ಅವರಿಗೆ ಸಮಗ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಿದರು:
ಶಸ್ತ್ರವಿದ್ಯೆ: ಕತ್ತಿ, ಭಾಲ, ಧನುರ್ವಿದ್ಯೆ
ಸವಾರಿ ಕಲೆ: ಕುದುರೆ ಮತ್ತು ಆನೆ ಸವಾರಿ
ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ: ಕನ್ನಡ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ಮರಾಠಿ, ಉರ್ದು
ರಾಜನೀತಿ ಶಾಸ್ತ್ರ: ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಕೂಟನೀತಿ
ಯೋಗ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮ: ಮಾನಸಿಕ ಬಲ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನ
ಈ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಶಿಕ್ಷಣವು ಅವರನ್ನು ಕೇವಲ ಯೋಧೆಯಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಒಬ್ಬ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಆಡಳಿತಗಾರ್ತಿಯಾಗಿಯೂ ರೂಪಿಸಿತು.
🔹 ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಭಾರ
1794ರಲ್ಲಿ, ಕೇವಲ 15 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜ ಮಲ್ಲಸರ್ಜ ದೇಸಾಯಿ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ರಾಜ ಮಲ್ಲಸರ್ಜರು ಪ್ರಜಾವತ್ಸಲ, ಧರ್ಮನಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಶೌರ್ಯವಂತ ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿದ್ದರು.
ರಾಜಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಕೇವಲ ಪತಿಯ ನೆರಳು ಮಾತ್ರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರು:
ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು
ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಆಲಿಸಿದರು
ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದರು
ಸೇನಾ ಸಂಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು
1816ರಲ್ಲಿ ರಾಜ ಮಲ್ಲಸರ್ಜರ ಅಕಾಲಿಕ ನಿಧನದ ನಂತರ, ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಜ್ಯಭಾರವು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ಆ ಸಂಕಷ್ಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಸಾಧಾರಣ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ದೂರದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು.

ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕುಟಿಲ ನೀತಿ – "Doctrine of Lapse"
ರಾಜ ಮಲ್ಲಸರ್ಜರಿಗೆ ಮತ್ತು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರಿಗೆ ಸ್ವಂತ ಸಂತಾನವಿರಲಿಲ್ಲ. ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ, ಅವರು ಶಿವಲಿಂಗಪ್ಪ ಎಂಬ ಬಾಲಕನನ್ನು ದತ್ತು ಪಡೆದು ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು.
ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಮ್ಮ ವಸಾಹತು ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ "Doctrine of Lapse" (ವಂಶಲೋಪ ನೀತಿ) ಎಂಬ ಕುಟಿಲ ನೀತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ:
ಯಾವುದೇ ರಾಜನಿಗೆ ಸ್ವಂತ ಪುತ್ರರಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ದತ್ತು ಪುತ್ರನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಂಗೀಕರಿಸದಿದ್ದರೆ, ಆ ರಾಜ್ಯವು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಶವಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಅನ್ಯಾಯದ ನೀತಿಯ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಝಾನ್ಸಿ, ಸತಾರ, ನಾಗಪೂರ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಕಬಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.
1824ರಲ್ಲಿ, ಧಾರವಾಡದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಲೆಕ್ಟರ್ ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ ಥ್ಯಾಕರೆ ಅವರು ಕಿತ್ತೂರು ದತ್ತು ಪುತ್ರನನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.
ಈ ಅವಮಾನಕ್ಕೆ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದರು:
"ನನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಾನು ಜೀವದೊಂದಿಗೆ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ತಲೆಬಾಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೋರಾಡಿ ಮಡಿವುದು ಶ್ರೇಯಸ್ಕರ!"
🔹 ಕಿತ್ತೂರಿನ ಮಹಾಯುದ್ಧ (1824)
ಮೊದಲ ಯುದ್ಧ – ರಾಣಿಯ ವಿಜಯ
ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1824ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆ ಕಿತ್ತೂರಿನ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿಯಿತು. ಥ್ಯಾಕರೆ ಅವರು ಸಣ್ಣ ಸೇನೆಯೊಂದಿಗೆ ರಾಣಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು.
ಆದರೆ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ:
ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಅಮ್ಮ ಸಾಹೇಬ್
ಸಂಗೋಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ
ಗುರುಸಿದ್ಧಪ್ಪ
ಈ ವೀರರು ಅಸಾಧಾರಣ ಶೌರ್ಯದಿಂದ ಹೋರಾಡಿದರು. ಗೆರಿಲ್ಲಾ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆಯನ್ನು ಪರಾಜಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಥ್ಯಾಕರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹಾಯಕ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಸೆರೆಯಾಳುಗಳನ್ನಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು!
ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಅಪಾರ ಅವಮಾನವಾಗಿತ್ತು. ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಆಡಳಿತಗಾರ್ತಿ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನೇ ಬಂಧಿಸಿದ್ದು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಪೂರ್ವವಾಗಿತ್ತು!
ಎರಡನೇ ಯುದ್ಧ – ಅಸಮ ಹೋರಾಟ
ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸೆರೆಯಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡು, ಚಾಪ್ಲಿನ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಈ ಬಾರಿ:
20,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸೈನಿಕರು
ಆಧುನಿಕ ಫಿರಂಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು
ಅನೇಕ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಏಕಕಾಲಿಕ ದಾಳಿ
ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಸೇನೆ ಕೇವಲ 2,000-3,000 ಜನರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೂ ಅವರು:
ಸ್ವತಃ ಕತ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಹೋರಾಡಿದರು

ವೀರಸಾಹಸಗಳಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸಿದರು
ಡಿಸೆಂಬರ್ 1824ರಲ್ಲಿ, ಅಸಮ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಕಿತ್ತೂರು ಕೋಟೆ ಪತನವಾಯಿತು. ಹಲವು ವೀರರು ಹುತಾತ್ಮರಾದರು:
ಅಮ್ಮ ಸಾಹೇಬ್ – ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ವೀರಮರಣ
ಸಂಗೋಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ – ಬಂಧನ ಮತ್ತು ಮರಣದಂಡನೆ
ನೂರಾರು ಸೈನಿಕರು – ತಮ್ಮ ರಾಣಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗ
ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಬೈಲಹೊಂಗಲ ಕೋಟೆಯ ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಯಾಳಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು.

ಬೈಲಹೊಂಗಲ ಕಾರಾಗೃಹದ ಕಠಿಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಆತ್ಮಗೌರವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಕುಗ್ಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರು:
ಬ್ರಿಟಿಷರ ಯಾವುದೇ ರಿಯಾಯಿತಿಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು
ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ನಿಲುವಿನಲ್ಲಿ ದೃಢವಾಗಿದ್ದರು
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಕನಸನ್ನು ಕೊನೆಯ ಉಸಿರಿನವರೆಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡರು
ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಸೆರೆಜೀವನದ ನಂತರ, 21 ಫೆಬ್ರವರಿ 1829ರಂದು, ಕೇವಲ 50 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿಯೇ ಮಹಾಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆದರು.

🔹 ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ
ಮೊದಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಿ
ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಹೋರಾಟವು:
1857ರ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಕ್ಕಿಂತ 33 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಡೆಯಿತು
ಝಾನ್ಸಿ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರ ಹೋರಾಟಕ್ಕಿಂತ 34 ವರ್ಷಗಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಆಯಿತು.

ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣದ ಪ್ರತೀಕ
ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರು:
ಮಹಿಳೆಯರು ಕೇವಲ ಗೃಹಿಣಿಯರಲ್ಲ, ಅವರು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಮತ್ತು ಯೋಧರೂ ಆಗಬಹುದು
ಸ್ತ್ರೀಶಕ್ತಿ ಯಾವುದೇ ವಿದೇಶಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಬಲ್ಲದು
ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ದೃಢತೆಗೆ ಲಿಂಗಭೇದವಿಲ್ಲ
ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ
ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಹೋರಾಟವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚೇತನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು:
ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತರ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿರೋಧದ ಮನೋಭಾವ
ಮರಾಠಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ
ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಅಸಂತೋಷ
🔹 ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ವಿಶೇಷತೆಗಳು
ನಾಯಕತ್ವ ಗುಣಗಳು
ವಿಜನರಿ: ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿಸ್ತರಣಾ ನೀತಿಯನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ಅರಿತುಕೊಂಡರು
ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ: ಪ್ರಬಲ ಶತ್ರುವಿನ ವಿರುದ್ಧವೂ ಹೋರಾಡುವ ಸಾಹಸ
ಪ್ರಜಾವತ್ಸಲೆ: ತಮ್ಮ ಜನರ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ವಸ್ವ ತ್ಯಾಗ
ಕೂಟನೀತಿಜ್ಞೆ: ಸಂಕಷ್ಟ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ
ಯೋಧ ಪರಾಕ್ರಮ
ಸ್ವತಃ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದರು
ಸೇನಾಧಿಪತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ
ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯ
ಕೋಟೆ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೌಶಲ್ಯ
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳು
ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಕಿ
ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯ
ಕಲಾ-ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪೋಷಕಿ
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ.

ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಕೇವಲ ಇತಿಹಾಸದ ಒಂದು ಅಧ್ಯಾಯವಲ್ಲ; ಅವರು ಧೈರ್ಯದ ಜೀವಂತ ಪ್ರತೀಕ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲ ಜ್ವಾಲೆ, ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಶಕ್ತಿಯ ಅಜರಾಮರ ಸಂಕೇತ.
ಅವರ ಜೀವನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷಣವೂ ನಮಗೆ ಹೇಳುವುದು:
*"ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ, ತ್ಯಾಗ, ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ದೃಢ ನಂಬಿಕೆ ಬೇಕು. ಆದರೆ ಆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಸರ್ವಸ್ವವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೇ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಮರರಾಗುತ್ತಾರೆ."*
🔹 ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರ ಅಮರ ಉಕ್ತಿಗಳು
ಇತಿಹಾಸದ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಅವರು ಹಲವಾರು ಪ್ರೇರಕ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ:
೧. ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸುವಾಗ:
"ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯ ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರ ರಕ್ತದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದನ್ನು ವಿದೇಶಿಯರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೋರಾಡಿ ಸಾಯುವುದೇ ಉತ್ತಮ!"
೨. ತನ್ನ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುವಾಗ:
"ಧೈರ್ಯವಿರುವ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಶತ್ರು ದೊಡ್ಡವನಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಭೂಮಿ, ನಮ್ಮ ಗೌರವ, ನಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ - ಇವುಗಳಿಗಾಗಿ ನಾವು ಹೋರಾಡುತ್ತೇವೆ!"
೩. ತನ್ನ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ:
"ರಾಜ್ಯವೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಭೂಮಿಯಲ್ಲ, ಅದರಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರಜೆಯ ಸುಖ-ಸಮಾಧಾನ. ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ನನ್ನ ಪ್ರಥಮ ಕರ್ತವ್ಯ."
೪. ಸೆರೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ:
"ನನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಬಂಧಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ನನ್ನ ಆತ್ಮವನ್ನು, ನನ್ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಚೇತನೆಯನ್ನು ಯಾರೂ ಬಂಧಿಸಲಾರರು!"