ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘದ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮಂಡಳಿ ಆಯ್ಕೆಗೆ ‘ನೀಟ್’ ತರಹದ ಪರೀಕ್ಷೆ – ಅಗತ್ಯತೆ

ಡಾ. ರವಿಕಿರಣ ಪಟವರ್ಧನ

********

ಭಾರತದ ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯು ಗ್ರಾಮೀಣ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಜೀವಾಳವಾಗಿದೆ. ಸಹಕಾರಿಯು ಕೇವಲ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಘಟನೆ ಅಲ್ಲ, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಾಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಚಳವಳಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕುಂದುಕೊರತೆ, ರಾಜಕೀಯ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಶಿಥಿಲತೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದು ಚಿಂತಾಜನಕವಾಗಿದೆ. ಸಹಕಾರದ ಶುದ್ಧ ತತ್ವಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಬಣಗಳ ಅಖಾಡವಾಗುತ್ತಿವೆ.

ಇಂದಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಆಯ್ಕೆಯು ಸದಸ್ಯರ ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸಮರ್ಥವಾದರೂ, ಅದರ ಗುಣಮಟ್ಟದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ. ಆಯ್ಕೆಯಾದವರು ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವಗಳು, ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಹಣಕಾಸು ನಿರ್ವಹಣೆ, ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳ ಕುರಿತು ಅಗತ್ಯ ಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದವರಾಗಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹಿಂದುಳಿಯುತ್ತಿವೆ, ಸದಸ್ಯರ ವಿಶ್ವಾಸ ಕುಗ್ಗುತ್ತಿದೆ.

ಅತಿ ಸಣ್ಣ ಮಟ್ಟದ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳಿಗೂ ಈಗ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವ ತಲೆದೋರುತ್ತಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಯಂ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯೇ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ನಿರ್ದೇಶಕ ಮಂಡಳಿ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಪರ ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ಬಣಗಳು ಹುಟ್ಟಿವೆ. ಪ್ರಚಾರ, ಆಪಾದನೆ–ಪ್ರತಿಆಪಾದನೆ, ಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಪ-ಪ್ರತಿಆರೋಪಗಳ ವರದಿಗಳು — ಇವೆಲ್ಲವು ಸಹಕಾರದ  ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಿವೆ. ಸದಸ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರದ ಬದಲಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಸಹನೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನೇ ಅಲ್ಲ, ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯ ಮೂಲ ಆಧಾರವಾದ ನೈತಿಕ ಏಕತೆಯನ್ನೂ ಹಾಳುಮಾಡುತ್ತಿದೆ.

ಇಂತಹ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲೇ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಆಯ್ಕೆಗೆ ‘ನೀಟ್’ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿಗೆ ನೀಟ್ (NEET) ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಹೇಗೆ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿದೆಯೋ, ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ ವಲಯಕ್ಕೂ “Cooperative Directors Eligibility Test (CODET)” ಎಂಬ ಮಾದರಿಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಅವಶ್ಯಕ. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಲು ಬಯಸುವ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಜ್ಞಾನ, ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ರೀತಿಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳು, ಹಣಕಾಸು ನಿರ್ವಹಣೆ, ಆಡಳಿತ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು. ಇದರ ಮೂಲಕ ಅರ್ಹ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಾತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗುವ ಅವಕಾಶ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ಕೇವಲ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಪರಿವರ್ತನೆ ಅಲ್ಲ; ಇದು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ನವಪಥ.

ಈ ಪರೀಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಹಲವಾರು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ಗುಣಮಟ್ಟದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ, ಹಾಗೂ ವೃತ್ತಿಪರತೆ ಸಹಕಾರಿ ವಲಯದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಹ ನಿರ್ದೇಶಕರಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಹಕ್ಕು ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಇರಬಹುದು, ಆದರೆ ನಿರ್ದೇಶನದ ಹಕ್ಕು ಅರ್ಹರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಇರಬೇಕು — ಇದೇ ತಾರ್ಕಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ರೂಪ.

ಈ ಕ್ರಮದ ವಿರುದ್ಧ ಕೆಲವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಅನ್ಯಾಯವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಸರಕಾರ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತ ತರಬೇತಿ, ಅಧ್ಯಯನ ಸಾಮಗ್ರಿ ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಒದಗಿಸಿದರೆ ಈ ಅಡೆತಡೆ ನಿವಾರಿಸಬಹುದು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಘಗಳಿಗೆ ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿ, ನಂತರ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು.

ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ, ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದ ಪರೀಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹಣಕಾಸಿನ ಹೂಡಿಕೆ ಅಗತ್ಯ. ಆದರೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ಅಳತೆಗೂ ಮೀರಿವೆ. ಅರ್ಹ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ಪಾರದರ್ಶಕ ಆಡಳಿತ, ಸದಸ್ಯರ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಬೆಳವಣಿಗೆ — ಇವೆಲ್ಲವು CODET ಮಾದರಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ.

ಸಾರಾಂಶವಾಗಿ, ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯ ಶಕ್ತಿ ಅದರ ಸದಸ್ಯರ ಏಕತೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ, ಅದರ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಇದೆ. ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಜ್ಞಾನಾಧಾರಿತ ಆಯ್ಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಶಾಶ್ವತ ಪರಿಹಾರ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನೀಟ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಗುಣಮಟ್ಟದ ವೈದ್ಯರನ್ನು ನೀಡಿದಂತೆಯೇ, ಸಹಕಾರಿ ವಲಯದಲ್ಲೂ CODET ಪರೀಕ್ಷೆಯು ನೈತಿಕ, ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲದು. ಇಂತಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಹಕಾರದ ಮೂಲ ತತ್ವಗಳಾದ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ನೈತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿ, ಭಾರತೀಯ ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಗೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮ ನೀಡುತ್ತದೆ.